Liefde in het slop en wil je je relatie redden?

Het herkennen van drie destructieve patronen kan verloren intimiteit met je huidige partner herstellen en je relatie redden van onnodige pijn en het afstevenen op een breuk.

 

Intimiteit vermoordt intimiteit

Dat is een rare zin niet waar? En toch zit er veel waarheid in. Datzelfde waar we zo naar verlangen, de intimiteit die ons verbonden doet voelen met onze liefde, de veiligheid die deze intimiteit mogelijk maakt, kan tegelijk de doodsteek zijn voor diezelfde intimiteit en verbondenheid.

Hechting is een overlevingsbehoefte

Blijkbaar is hechting, ons emotioneel verbonden voelen, niet alleen voor kinderen een fundamentele behoefte. Ook voor volwassenen is het een diep, natuurlijk verlangen dat gerelateerd is aan onze overlevingsinstincten. Wanneer de diepe emotionele band met onze liefdespartner bedreigd wordt ontstaat er een oerpaniek.

Dr. Sue Johnson stelt in haar boek ‘Hou me vast’ dat het verlangen naar emotionele verbondenheid (“hechting”) zelfs de behoefte aan voedsel of sex overschaduwt! Waarbij het interessant is dat troost of afleiding vinden in de koelkast of de volgende vrijpartij vaak een veel gepraktiseerde remedie zijn voor de pijn van ervaren gebrek aan verbonden voelen.

De gevaren van veiligheid

Weer zo’n gekke zin. Toch een paradox die zeker in relaties opgeld doet! Het is heel normaal om in hechte relaties meer conflicten te hebben. Juist omdat ze zoveel veiligheid bieden. Omdat we ons veilig voelen bij onze partner durven we ons meer open te stellen, we laten onze partner dichterbij dan anderen en we laten meer van ons zelf zien. Dit maakt dat we ons kwetsbaarder voelen en makkelijker getriggerd kunnen worden. Ken je het dat juist de persoon waarvan je het meest houdt het meest op je gevoelige knoppen kan drukken?

Een ander aspect is dat velen van ons in het verleden zo hun butsen hebben opgelopen in intieme relaties. En zo hun periodes gekend hebben waarin ze die verlangde verbondenheid hevig ontbeerd hebben. Wellicht zelfs door hun ervaringen zijn gaan twijfelen of ze wel waardig genoeg zijn voor een hechte relatie. Of ze goed genoegd zijn om van gehouden te worden. De veiligheid van een intieme relatie brengt ons behalve in contact met het verlangen naar die verbondenheid ook in contact met de pijn van het gemis ervan en de angst het niet waardig te zijn. Wat ons vervolgens weer kan doen sluiten (als we dit mechanisme niet kennen!).

De veilige verbondenheid met onze partner is zo belangrijk voor ons dat we, als het ware uit doodsangst, heel heftig kunnen reageren als we deze dreigen te verliezen. Waarbij we in patronen verstrikt kunnen raken die ons nog verder van onze partner verwijderen – en soms ook van ons contact met ons eigen verlangen aan die verbondenheid. Terwijl we in deze – eigenlijk wanhopige – destructieve strategieën terecht komen en denken dat we vechten voor onze eigen overleving, zijn we niet meer bewust dat wat we missen de verbinding is en wat we het meest nodig hebben toenadering.

Hoe kun je nu je relatie redden als deze in het slop is geraakt en je partner en jij verwijderd zijn geraakt van elkaar? Als er inderdaad sprake is van een emotioneel strijdperk of emotionele woestijn? Of erger, een slagveld of ijsvlakte!

Destructieve patronen herkennen

De eerste stap die je kunt maken is beseffen dat je behoefte hebt aan toenadering, dat wat je mist emotionele verbinding is. En vervolgens herkennen hoe je reageert op dreigend verlies van die veilige verbinding.

Hieronder vind je drie meest voorkomende destructieve patronen, zoals Dr. Sue Johnson ze in haar boek ‘Houd me vast’ beschreef, als resultaat van decennia lang observeren van stellen in vastgelopen relaties. Zij noemt het “duivelse dialogen”.

1. Aanvallen – aanvallen

Dit is het patroon van aanval en tegenaanval. Ruzie maken. De pot verwijt de ketel. De ene partner beschuldigt de andere partner van iets en de ander beantwoordt met een volgende beschuldiging. Er wordt niet geluisterd naar elkaar, er wordt geprobeerd om te “scoren”. Het moet duidelijk worden wie de oorzaak van de problemen is – en dat is natuurlijk de ander (“Niet ik, maar jij”).

Het zoeken van de dader, het proberen aanwijzen van de schuldige is vruchteloos omdat het het gevoel van onveiligheid versterkt en het gemis van verbondenheid (en angst voor verlies van de ander) alleen maar groter maakt. En een spiraal in stand houdt van steeds heftiger over en weer beschuldigingen en verwijdering.

Overigens maakt het niets eens zoveel uit of je dit spelletje werkelijk uitleeft, of vooral in je hoofd speelt en het verwijten maken meer een interne dialoog is – het is allebei even killing …

2. Aanvallen – terugtrekken

In dit tweede patroon, dat vaak volgt op het vorige, volgen beide partners elk een andere zelfbehoud strategie. Het is een soort rolverdeling waarbij de een eist en de ander zich terugtrekt. De een klaagt en aanvalt en beschuldigt en de ander steeds meer volhardt in stilzwijgen, afstand nemen en onbereikbaar worden. Het kan zich ook uiten in vitten en verdedigen.

Vaak heeft elk van beiden een vast rol in dit spel, maar de rollen kunnen ook wisselen afhankelijk van een situatie.
Één partner gaat de ander steeds meer op de huid zitten, als een hevig protest tegen het uitblijven van emotionele respons en verlies van verbondenheid. De ander voelt zich telkens tekort schieten en sluit zich steeds meer af voor de onaangename gevoelens, zowel de eigen als die van de partner.

Zowel het aanvallen en eisen als het zwijgen en terugtrekken zijn contraproductieve reacties op gemis van nabijheid, op aantasting van de veiligheid van thuis voelen bij de ander. Beiden voelen zich niet gezien en wanhopig alleen. Ook dit patroon is als steeds heftiger trappelen in drijfzand, steeds verder wegzakkend.

3. Terugtrekken – terugtrekken

Als beide vorige noodstrategieën niet werken kan het punt komen dat beide partners het opgeven, beiden trekken terug. Ze verstijven en vluchten. In het gunstigste geval uitmondend in een emotionele woestijn, een relatie die uitgedroogd en verdord is, maar in extremere gevallen een kille, vijandige ijsvlakte kan worden.

Elke partner heeft het opgegeven de ander nog te kunnen en willen bereiken en de relatie ademt een dorre hopeloosheid uit. Afgestompt, uitgeput, gedesillusioneerd. Afgesneden van de eigen gevoelens en behoeftes en van die van de ander. Intimiteit is uitgedoofd en de omgang is mechanisch, functioneel (als niet vijandig). Mogelijk soelaas en troost zoekend in verslavingen of andere relaties.

Zit je in één van deze patronen? Of zie je dat je ze meerdere hebt doorlopen? Herken je dat je werkelijke behoefte is om dichterbij te komen, om de verbinding te herstellen? Wil je je relatie redden? Het (h)erkennen van deze destructieve patronen, bij voorkeur in het moment dat je ze uitleeft, is een eerste stap!

Je relatie redden

Hoe kom je hieruit en kun je de verbinding weer herstellen?

In deze 5 stappen van vechten naar verbinden en herstel van de veiligheid en intimiteit:

 

Stap 1 – Herken je patroon (of patronen)

Wil je je de intimiteit herstellen en je relatie redden, of verbeteren, dan kun je beginnen met het herkennen van deze patronen. Door je bewust te worden dat je in een destructieve overlevingsstrategie gevangen zit kun je er geleidelijk met meer afstand naar kijken. Wellicht wil je met je partner delen wat je je bewust geworden bent.

Stap 2 – Erken je behoefte

Ga na wat je werkelijke behoefte is op het moment dat je aanvalt of terugtrekt. Wees je bewust dat het verlies van verbinding je primitieve overlevingsmechanismen triggert en dat wat je werkelijk wilt herstel van verbondenheid is. Dat je je veilig wilt voelen bij je partner en je aandacht van de ander nodig hebt.

Misschien kun je ook dit met je partner delen, de ander laten weten wat je werkelijke verlangen is, laten weten wat je mist en nodig hebt.

NB: dit kan een lastige stap zijn! Het kan je in contact brengen met de pijn van onvervulde behoeften en onveiligheid die je gevoeld hebt op momenten dat je kwetsbaar voelde en steun nodig had en deze niet kreeg.

Stap 3 – Weet dat jullie beiden in hetzelfde schuitje zitten

Weet dat je partner met hetzelfde probleem worstelt als jij. Ook al uit zich dat wellicht anders dan bij jou. Weet dat het verlangen van je partner in de grond hetzelfde is als dat van jou: behoefte aan verbinding, zekerheid bij je terecht te kunnen. En weet dat de angst van je partner dezelfde is als de jouwe: de angst om jou te verliezen.

Het besef dat jullie beiden in hetzelfde schuitje zitten, ook al uiten jullie dat mogelijk anders, erkennen dat de ander jou waarschijnlijk net zo graag wil en hard nodig heeft als jij je partner, kan helpen om te stoppen met verwijten maken en een schuldige te zoeken.

Stap 4 – Stap uit het patroon

Dit is vaak de moeilijkste stap. Kijk of je jezelf kan betrappen als je in het patroon zit, als je ziet dat het destructieve mechanisme actief is. En trap op de rem. Kijk of je kunt stoppen, of je eruit kunt stappen. Kijk of je even stil kunt worden, innerlijk stil, en contact kunt maken met wat het is wat je werkelijk wilt en nodig hebt. Bewust dat je behoefte aan verbinding je drijft.

Nu, dit is vaak niet eenvoudig, omdat het moed vraagt om dit te doen, om als eerste te gaan. Stel er staan in een steeg twee aanvallers tegen over elkaar, beiden met een mes in de aanslag. Beiden hebben hun mes getrokken omdat ze zich bedreigd voelen, willen zich slechts beschermen.

Eigenlijk wil geen van beiden de ander kwetsen, maar zijn ze allebei bang om gekwetst te worden. Wie laat als eerste zijn mes zakken? (Of wie verlaat het eerst de schuilplaats waar deze zich heeft verschanst?) Dat is een risico nemen. Het vergt dat je je kwetsbaar toont nog voor je zeker weet dat je veiligheid is gewaarborgd.

Stap 5 – Laat je zien

Om gezien te worden moet je wel zichtbaar zijn. Om beantwoord te worden in je behoefte is het nodig dat deze kenbaar zijn. Als je in staat bent geweest om het destructieve patroon te herkennen en te stoppen, kun je eerste stappen maken tot toenadering. Tot herstel van verbinding. Door uit te spreken hoe je je voelt en wat je nodig hebt. Door te delen wat je mist en waar je naar verlangt.

Ook dit is niet altijd even eenvoudig. De vlam kan snel weer in de pan slaan. Het is een kunst om de eigen verlangens en gevoelens te delen, zonder een ander daar verantwoordelijk voor te maken, of zonder de ander het gevoel te geven dat deze iets verkeerd doet of tekort schiet. En maar al te gemakkelijk kan een verwijt of ressentiment zich verstopt hebben in onze woorden (of onze energie, want het maakt niet uit of we iets alleen voelen en denken of ook daadwerkelijk – al of niet in bedekte termen – uitspreken).

Deze stap vergt dat we leren communiceren vanuit ons hart.

 

Communicatie vanuit ons hart

PS Je relatie redden vraagt méér van je!

De tips hierboven in de praktijk brengen valt vaak niet mee. Zeker niet als er een langere geschiedenis is van conflict en van inslijten van destructieve patronen. De beste wil van de wereld en zelfs de grootste liefde legt het daar soms toch bij af.

Een verzuchting die ik zo vaak heb gehoord … “Ik heb al zó veel geprobeerd!” Of: “Ik ben er moe van, ik weet het niet meer.”

Het punt is dat een huis bouwen zonder goede fundering tot mislukking gedoemd is. Ook het huis dat we “relatie” noemen. En de fundering van onze relatie is wat we denken dat “normaal” is. Hollywood en Hallmark hebben de meeste van ons geholpen om in sprookjes te geloven.

Zolang je geen afscheid neemt van die sprookjes probeer je je relatiehuis te bouwen op drijfzand. Samen met Joannie heb ik een online training van 1 uur gemaakt waarin we die sprookjes ontmaskeren.

In dit webinar stellen we 5 relatie mythes aan de kaak en tonen aan hoe deze fabels relaties ontwrichten. Deze 5 mythes worden voorgespiegeld als de relatiehemel. In werkelijkheid lijden ze juist tot de relatie hel.

Begin aan de basis. Zorg voor een stevig – volwassen – fundament voor je relatie. Neem afscheid van de sprookjes. Maak nu direct tijd vrij voor deze training. Het kost niets, buiten een half uur van je tijd. En het levert je waanzinnig veel op.

Als je al zoveel geprobeerd hebt, blijf dan niet doormodderen. Via de knop hieronder kun je je registreren voor het webinar waarin wij je laten zien wat er NIET werkt (de oude manier) en waarom alles wat je zo hard hebt geprobeerd niet lukte.

We tonen je gelijk wat WEL werkt, de nieuwe manier die een eind maakt een eindeloze nutteloze zich herhalende zware gesprekken. Klinkt dat als muziek in je oren? Klik op de knop hieronder en reserveer je plek om te zien hoe je je relatiedroom waar kunt maken. Met je huidige partner.

Noot
Dr. Sue Johnson noemt de drie patronen in haar boek “duivelse dialogen” en geeft er de namen “Zoek de boef” (1), “Protestpolka” (2) en “Verstijf en vlucht” (3) aan.

Bronnen
Dr. Sue Johnson – ‘Hou me vast’ (‘Hold me thight’)
Foto’s: PixaBay en Morguefile